Γράφει ο Σπύρος Κουβέλης, Διευθυντής, Ινστιτούτο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, EPLO
Το τελικό προσχέδιο της απόφασης που προέκυψε από την πολυσυζητημένη COP26 αναφορικά με την Κλιματική Αλλαγή, ανακοινώθηκε τις προάλλες, και προκάλεσε ελάχιστη εντύπωση.
Παρατηρώντας τις δύο τελευταίες εβδομάδες την παρέλαση όλων, σχετικών και μη, από τη Γλασκώβη, σαν να ήταν ένα κοινωνικό Gala και όχι μια κρίσιμη συνάντηση για την ανθρωπότητα που καλείται να αντιμετωπίσει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του ανθρώπινου είδους, έχοντας δει την κυκλοφοριακή συμφόρηση από τα ιδιωτικά τζετ στο αεροδρόμιο της Γλασκώβης και πολλές πομπώδεις ομιλίες, αξίζει να αναρωτηθεί κανείς: Αυτό ήταν όλο;
Η απόφαση ξεκινάει πολύ ταιριαστά με την αναφορά στις πρώτες γραμμές στον «ρόλο της πολυμερείας», και μάλιστα πολύ επιδέξια: πολυμέρεια σημαίνει ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη χρειάζεται να καταλήξουν σε μια από κοινού απόφαση που θα είναι αποδεκτή από όλους. Με άλλα λόγια, στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή. Υπό αυτήν την έννοια, η πρώτη παράγραφος της απόφασης δεν αποτελεί έναν πρόλογο, αλλά μια δικαιολογία.
Η COP26 αναγνωρίζει τις επιπτώσεις της πανδημίας….
Στη συνέχεια η απόφαση της COP26 αναγνωρίζει τις επιπτώσεις της πανδημίας και την ανάγκη για ανάκαμψη, προφανώς μια ανταγωνιστική ανάγκη για επενδύσεις ανάκαμψης.
Και εδώ είναι που αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε διαβάζοντας το προσχέδιο της απόφασης ότι η ευκαιρία μάλλον χάθηκε: όντως αναφέρεται στα σωστά θέματα, συμπεριλαμβάνοντας την επιστήμη και το επείγον του θέματος, την προσαρμογή και μετριασμό, κάνει και μια αναφορά στο μεθάνιο και μιλά για την ανάγκη να αναπτυχθεί μια δράση για τους ωκεανούς, και συνδέει την ανάγκη διατήρησης της βιοποικιλότητας με την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.
….αλλά δεν καταστρώνει σχέδιο
Και όμως, παρόλο που το μεγαλύτερο κομμάτι αφορά τα χρηματο-οικονομικά και την μεταφορά τεχνολογίας, παρατηρεί κανείς ότι η απόφαση αναγνωρίζει, ενθαρρύνει και παροτρύνει για το τι χρειάζεται να γίνει, αλλά δεν καταστρώνει ένα σχέδιο: η αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, μετά από 30 χρόνια διαβουλεύσεων χρειάζεται κάτι περισσότερο από ενθάρρυνση και παρότρυνση – χρειάζεται μια συνολική αλλαγή μοντέλου.
Απαραίτητη η ριζική αλλαγή στις νέες τεχνολογίες
Χρειάζεται μια ριζική αλλαγή στις νέες τεχνολογίες και πρακτικές στην κινητικότητα και τις μεταφορές, στην παραγωγή και την κατανάλωση ενέργειας, στην παραγωγή και την επεξεργασία τροφίμων, στον τουρισμό, στις κατασκευές και επίσης στην εκπαίδευση και την πληροφορία, για να μεταβούμε στην μετά τον άνθρακα εποχή για την ανθρωπότητα.
Στην έκθεση για την COP26 δεν υπάρχει καμία υπόδειξη πως η επενδυτική κοινότητα και η παγκόσμια αγορά θα γίνουν κεντρικοί παίκτες υιοθετώντας αυτήν την αλλαγή μοντέλου ως μια ευκαιρία και όχι σαν ένα αναγκαίο κακό. Ή πως οι επενδύσεις πρέπει να μεταβούν από τεχνολογίες που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα σε καθαρές τεχνολογίες μετατοπίζοντας τις επιδοτήσεις σε σωστούς στόχους.
Η σημασία των αρχών ESG
Τα εργαλεία για την μετάβαση υπάρχουν, και οι αξιολογήσεις με τις αρχές του ESG (Περιβάλλον-Κοινωνία-Διακυβέρνηση) γύρω από το κεντρικό θέμα του περιορισμού της κλιματικής αλλαγής θα αποτελούσαν μια αρχή προς την σωστή κατεύθυνση.
Η έκθεση επίσης αδυνατεί να αναγνωρίσει ότι οι καθημερινοί άνθρωποι, αντί να αισθάνονται ένοχοι που ζουν σύμφωνα με το υπάρχον μοντέλο, παρόλο που δεν τους έχουν δοθεί οι επιλογές και οι γνώσεις για κάτι άλλο και ζουν με το φόβο για το μέλλον τους και τις συνέπειες, θα έπρεπε να αναγνωρίζουν και να αγκαλιάζουν την αλλαγή αυτή ως τη μοναδική ευκαιρία γι’ αυτούς, τα παιδιά και τα εγγόνια τους να έχουν ένα καλύτερο μέλλον.
Παρευρέθηκα στο Gala δυο φορές: μια στην COP13 το 2007 στο Μπαλί (μάλιστα…) και στην COP17 το 2009 στην Κοπεγχάγη, και γνώρισα από πρώτο χέρι ότι ακόμα και η σημειακή πρόοδος, ακόμη και με την έννοια του ελάχιστου κοινού παρονομαστή, είναι καλύτερη από την οπισθοδρόμηση.
Αυτή τη στιγμή όμως η πρόκληση βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο: χρειάζεται να κάνουμε μια απότομη στροφή στο πλοίο προτού χτυπήσει στο παγόβουνο. Μπορεί να κάνει άνω-κάτω τις καρέκλες και στα τραπέζια στο κατάστρωμα, αλλά θα δεν θα βουλιάξουμε.
