Το πλαίσιο ESG είναι κυρίαρχη στρατηγική προτεραιότητα στο σύγχρονο επιχειρείν τα τελευταία χρόνια. Σήμερα, στο μεταίχμιο διαδοχικών κρίσεων, εν μέσω μιας πολεμικής σύγκρουσης που «δοκιμάζει» την Ευρώπη και γεννά σημαντικές κοινωνικές προκλήσεις, ο ρόλος των, πραγματικά, υπεύθυνων επιχειρήσεων έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο. Στο «σύμπαν» ESG, έχουν οι εμπλεκόμενοι πραγματικά κατακτήσει την ωριμότητα που απαιτείται για να επιταχυνθεί η επανατοποθέτηση των εταιρειών απέναντι σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα, και να αποτελέσουν μέρος της λύσης στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια πολίτες στην παγκόσμια κοινότητα;
Η κρίση επιδείνωσε τις ανισότητες
Όπως ανέφερε στο Delphi Economic Forum o Σταύρος Ιωάννου Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, Group Chief Οperating Οfficer (COO) & Διεθνείς Δραστηριότητες της Τράπεζας Eurobank AE, στο panel Fireside Chat: Esg: Mind The Gap, το οποίο συντόινισε ο Ιδρυτής και CEO της Notice Content And Services Νεκτάριος Νώτης, πανδημική κρίση επιδείνωσε βαθιά ριζωμένες ανισότητες, που επηρέασαν δυσανάλογα γυναίκες, νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, παιδιά και νέους, εργαζόμενους με χαμηλή ειδίκευση, εργαζόμενους μερικής απασχόλησης και αυτοαπασχολούμενους.
Σήμερα στην Ευρώπη μιλούμε ήδη για μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση και ένα σοβαρό οικονομικό σοκ αβέβαιης διάρκειας και μεγέθους. Ήδη, πάνω από τρία εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία και ο αριθμός θα αυξάνεται όσο διαρκούν οι εχθροπραξίες.. Παράλληλα και ταυτόχρονα εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν μια τεράστια αύξηση στο ενεργειακό κόστος και ακρίβεια σε είδη πρώτης ανάγκης, ενώ κυρίαρχος είναι ο προβληματισμός για το ενδεχόμενο μιας επισιτιστικής κρίσης τους επόμενους μήνες εξαιτίας των διαταραχών στην παραγωγή βασικών ειδών λόγω του πολέμου. Αντιμέτωποι πλέον με ιστορικές προκλήσεις, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να αναζητήσουμε κατά πόσο και πως μπορούν οι επιχειρήσεις να εφαρμόσουν πραγματικές στρατηγικές ESG, αυτή τη φορά on the ground, σε ένα εφιαλτικό σκηνικό δίνοντας προτεραιότητα στην ευημερία των κοινωνιών στις οποίες δραστηριοποιούνται.
Πως επηρεάζει ο πόλεμος στην Ευρώπη το ESG
Όπως συνέχισε το ESG είναι ένα ταξίδι που έχει αρχή αλλά δεν έχει ακόμη σαφή προορισμό, αυτός θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, που δεν είναι εύκολο να καθοριστούν. Έχει επίσης μια δυναμική που μεταλλάσσει το σκηνικό πολύ συχνά πυκνά άρα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για ισχυρές αναταράξεις, κάποιες ήδη τις βιώνουμε.
“Δυστυχώς ο τρόπος που ξεκίνησε – και αναφέρομαι στην ενέργεια – κάθε άλλο, παρά ρεαλιστικός ήταν αφού προσπαθήσαμε να βάλουμε ένα extra extra small jacket σε ένα extra extra large άνθρωπο, σκίσαμε μανίκια, σπάσαμε φερμουάρ, φύγανε κουμπιά κοκ. Και μάλλον αποφασίσαμε να αδυνατίσουμε πολύ τον άνθρωπο (με όλα αυτά που ακούμε) αντί να ανοίξουμε λίγο παραπάνω το jacket, κάνοντας και black χιούμορ. Θα έλεγα λοιπόν πως η ενεργειακή κρίση ενισχύει τους υπέρμαχους των πρωτοβουλιών για το περιβάλλον που περικλείονται στη φιλοσοφία ESG και τη γενική αίσθηση περί της ορθότητας της στρατηγικής για πράσινη ανάπτυξη στην ΕΕ”.
Συμπλήρωσε μάλιστα ότι κεντρικό θέμα ενδιαφέροντος είναι το πόσο γρήγορα θα μπορέσει η Ευρώπη να αποκτήσει ενεργειακή ανεξαρτησία και αυτονομία μέσω Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κάτι που θα κρίνει φυσικά και το πόσο γρήγορα θα κατορθώσει τελικά να φτάσει στο στόχο των μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Οι αντιδράσεις
Οι κινήσεις όμως που έχουν ήδη γίνει πράξη κάθε άλλο παρά επιτυχημένες θεωρούνται αφού πίεσαν ασφυκτικά το θέμα της ενέργειας, γεγονός που επέφερε αλυσιδωτές αντιδράσεις που ακόμη δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε το κόστος – κοινωνικό και πραγματικό. Διαφαίνεται ότι ο χρονικός ορίζοντας που έχει δοθεί δεν είναι αρκετός για τις απαραίτητες προσαρμογές. Η ταχύτητα με την οποία έτρεξε η Ευρώπη να το υλοποιήσει, μπροστά από πολύ μεγαλύτερες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, επιτρέποντας να υπάρχει ένα μεγάλο νομοθετικό και κοινωνικό κενό, επιβάλλει τη δημιουργία μιας πολύ ευρείας συναίνεσης των φορέων, θεσμών, πολιτικών κατεστημένων, και φυσικά να υπάρξει αλλαγή κουλτούρας, κάτι το όποιο θα έπρεπε να έχει προηγηθεί. Προφανώς η μετάβαση πάλι πίσω στον λιγνίτη κάθε άλλο παρά επιτυχία χαρακτηρίζεται.
Οι επιχειρήσεις πιέζονται βίαια να προσαρμοστούν χωρίς να έχουν δοθεί τα κατάλληλα κίνητρα και η επιβράβευση που αρμόζει. Ο κόσμος μας δεν είναι τέλεια φτιαγμένος και πρέπει η όποια προσαρμογή να γίνει σταδιακά, όχι απότομα.
Ο πόλεμος ξέρετε έφερε δυναμικά στο προσκήνιο και τον τρόμο ενός πυρηνικού ατυχήματος. Όλοι βιώνουμε την αγωνία για παράδειγμα του τι θα μπορούσε να συμβεί στο Τσέρνομπιλ και είναι λογικό να ενισχυθεί το debate γύρω από το εάν πρέπει να ενθαρρυνθεί η παραγωγή ενέργειας μέσω πυρηνικών εργοστασίων, που για πολλούς στην Ευρώπη ενδείκνυται ως λύση, απέναντι σε πιο ασφαλείς μεν αλλά πιο κοστοβόρες εναλλακτικές παραγωγής καθαρής ενέργειας.
Τα ESG Ratings σημαντικό εργαλείο διακυβέρνησης
Η εφαρμογή πιο αυστηρών εποπτικών κανόνων, περιορίζει τα περιθώρια συγκάλυψης. Σημαντικό ρόλο έχει παίξει ο νέος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που τέθηκε σε εφαρμογή τον Μάρτιο του 2021. Ο SFDR (SustainableFinance Disclosure Regulation) απαιτεί πολύ υψηλότερο επίπεδο διαφάνειας και πολύ λεπτομερείς αναφορές απ’ όλους τους διαχειριστές κεφαλαίων και τους επενδυτικούς συμβούλους, με βασικό στόχο την καταπολέμηση του Greenwashing. Είναι χαρακτηριστικό το ότι από την έναρξη ισχύος του SFDR, τουλάχιστον δύο τρισεκατομμύρια δολάρια έπαψαν να πληρούν τα κριτήρια ESG, μόνο στην ευρωπαϊκή επενδυτική αγορά.
Τα ESG Ratings, αυτά των αξιόπιστων οίκων, είναι πραγματικά ένα πολύ σημαντικό εργαλείο διακυβέρνησης και χάραξης στρατηγικής και η βαθμολογία τους αποτελεί ένα κίνητρο διαρκούς αυτοβελτίωσης.
Τέλος, το Ε, το S και το G στα Ratings είναι τρεις διαστάσεις που είναι διακριτές αλλά και μέρος μιας ενιαίας προσέγγισης. Η βελτίωση του ενός πυλώνα δεν σημαίνει αυτόματα τη βελτίωση και των άλλων. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντική η κατανόηση των δεικτών αξιολόγησης και του τρόπου βαθμολόγησης, ώστε να μη δημιουργείται αποπροσανατολισμός από μία ψευδή εικόνα. Τα ESG Ratings είναι πολύ χρήσιμα εργαλεία, αλλά βασική προϋπόθεση είναι η σωστή ανάγνωσή τους σε κάθε διάσταση.
Κρίσιμος ο ρόλος της Πολιτείας στην συμπερίληψη των γυναικών
Μιλώντας στο esgreece.com ο κ. Ιωάννου αναφέρθηκε και στο θέμα της συμπερίληψης και της ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας με ισότιμους και αξιοκρατικούς όρους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στην Ευρώπη των 27, οι γυναίκες αμείβονται κατά 13% λιγότερο σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους με ελαφριά βελτίωση σε ετήσια βάση (από το 14,1% το 2019). Για την Ελλάδα τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία διαμόρφωναν στο 10,4% το ποσοστό αυτό.
«Στο Ηνωμένο Βασίλειο, εφαρμόζεται το gender-pay-gap-service, όπου οι εταιρείες με περισσότερους από 250 εργαζόμενους δημοσιοποιούν τα στοιχεία μισθών ανδρών / γυναικών. Η Ισλανδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομοθέτησε απαιτώντας από εταιρείες και ιδρύματα με περισσότερους από 25 υπαλλήλους να αποδεικνύουν ότι πληρώνουν εξίσου άνδρες και γυναίκες για μια δουλειά ίσης αξίας. Επομένως υπάρχουν πρακτικές κρατών προς αυτή την κατεύθυνση».
Έμπρακτες λύσεις
Τόνισε δε ότι η πολιτεία οφείλει να δείξει, εμπράκτως και όχι στα λόγια, το σεβασμό της απέναντι στον εργαζόμενο, είτε αυτός είναι άνδρας, είτε γυναίκα, είτε ανήκει σε κάποια άλλη ομάδα που βιώνει διακρίσεις λόγω άλλων παραγόντων ή χαρακτηριστικών.
Μια ενδεδειγμένη στρατηγική για να το πετύχει αυτό είναι η εφαρμογή ενός κώδικα δεοντολογίας που δεν επιτρέπει διακρίσεις και προνομιακή μεταχείριση, η μέτρηση του gender pay gap και η θέσπιση στόχων σταδιακής εξάλειψης με συγκεκριμένα ορόσημα και μετρήσιμα αποτελέσματα.
